‘Meester, u hebt een obsessie voor tekenen’, zei een bijdehante leerling een tijdje geleden tegen me. Ze had een punt: ik probeer leerlingen er vaak toe te krijgen rekenproblemen te visualiseren, eerst op papier en later in hun hoofd.
Later kwam ik erachter dat ik me met deze aanpak in het goede gezelschap bevind van de schoolmeesters in Singapore, waar de leerlingen tot de top 4 horen op de ranglijst van ’s werelds beste rekenaars. Landen als Engeland en de VS hebben deze aanpak overgenomen, en zijn nu hard bezig Nederland op deze ranglijst in te halen. Helemaal nieuw of uniek is deze benadering volgens mij trouwens niet: veel elementen eruit kun je terugvinden in ons eigen ‘realistisch rekenen’, waar de laatste tijd zoveel kritiek op is. Die kritiek deel ik niet: volgens mij stagneert het rekenniveau de laatste tijd niet door het realistisch rekenen, maar door onderwijsbezuinigingen en andere maatschappelijke ontwikkelingen van de laatste jaren.Ik denk dan aan klassengrootte, middelen voor zorgkinderen, het Pabo-niveau, computeren in plaats van lezen, e.d.
Voor alle duidelijkheid: realistisch rekenen betekent voor mij niet het verwaarlozen van hoofdrekenen en cijferen, of het laten verzuipen van zwakke rekenaars in een veelheid van oplossingsstrategieën. Het is een afgewogen combinatie van routine en inzicht, waarbij je dat inzicht vooral aanbrengt door leerlingen te leren zich bij een rekenprobleem iets voor te stellen, in hun hoofd of door een tekening.
Sommige kinderen kunnen moeiteloos kubieke decimeters naar andere inhoudsmaten omrekenen via het ‘trapje’(een manier om komma’s te verschuiven), maar ze hebben van een kubieke decimeter geen enkele ruimtelijke voorstelling. Ze kunnen dan wel blindelings een rijtje cijfersommen maken, maar vallen bij de Cito-opgaven door de mand, omdat het daar echt om ruimtelijk inzicht gaat. Ook bij breuken en al die andere lastige onderwerpen uit de bovenbouw is het belangrijk dat je je er iets bij voorstelt aan de hand van pizza’s, chocoladerepen o.i.d. Dat vermogen je ergens iets bij voor te stellen is trouwens niet alleen belangrijk bij rekenen, ook bij taal. Begrijpend lezen is in wezen een film maken in je hoofd van wat je leest: des te duidelijker die film is, des te beter begrijp je de tekst.
Mijn leerling had mijn belangrijkste didactische uitgangspunt dus goed verwoord. De rekendidactiek uit Singapore draagt aan mijn les voor de bovenbouw veel bij, omdat die systeem aanbrengt in de manier waarop je verschillende rekenproblemen kunt visualiseren.